توجه معماران ایرانی به نورپردازی و ایجاد روشنایی در بنا، از دیر باز به وضوح در آثار آن ها مشاهده می شود. اهمیت نورگیر در ساختمان زیاد است، چرا که یکی از بخش های مهم و تاثیرگذار بر زیبایی و کیفیت هرچه بیشتر یک ساختمان است. انتخاب یک نورگیر مناسب برای استفاده کامل از انرژی طبیعی نور یک گام مهم در معماری ساختمان است. برای طراحی نورگیر ساختمان، روش ها و مواد زیادی به وجود آمده است که انتخاب هر کدام بستگی به میزان نور مورد نیاز ساختمان در قسمت‌هایی مانند سقف پاسیو و سقف حیاط خلوت دارد. یکی از مهم‌ترین مزیت های استفاده از نور در معماری، صرفه جویی در مصرف انرژی فسیلی است. زاویه و نوع تابش نور، می تواند تأثیر به سزایی در روح فضا ایجاد نماید و سبب تغییر چهره یک مکان می‌شود.
اهمیت نورگیر در ساختمان
در خیلی از موارد امکان تامین نور از طریق پنجره وجود ندارد و معمار مجبور می شود که نور مورد نیاز را از طریق ایجاد فضاهایی میانی در سقف ساختمان تامین کنید که به اصطلاح به این نوع سقف ها سقف نورگیر و به این نوع عمل، طرح نورگیر ساختمان گفته می شود. علاوه بر طراحی نورگیر سقفی، نوع دیگری از نورگیرها وجود دارند که برای رساندن نور به زیرزمین طراحی می شوند که این نوع از نورگیرها معمولا هم سطح با کف محوطه هستند. ابعاد طرح نورگیر ساختمان، به مکان و همچنین مقدار نوری که مورد نیاز است بستگی دارد.
اهمیت نور در معماری
برای پی بردن به اهمیت نورگیر در ساختمان لازم است اول به نقش نور در معماری پی ببریم. نور از همان ابتدای خلقت یکی از نیازهای اولیه بشر بوده است. این نیاز به قدری پر رنگ بود که بشر در غیاب خورشید به دنبال منبع نور دیگری بود تا بتواند با استفاده از آن محیط اطراف خود را ببیند. در نظر داشته باشید که خانه‌هایی که در آن‌ها زندگی می‌کنیم فاقد نور کافی باشند، دراین صورت بی‌شباهت به غارها نیستند! می‌دانیم که نقش نور در یک ملک مسکونی، تجاری، اداری و … چقدر پررنگ است. مثلا وقتی به دنبال خانه می‌گردیم، دوست ایده‌آل ما یک محیط دل‌باز و یا به اصطلاح نورگیر است.
در معماری سنتی نورگیر سقفی یکی از ارکان مهم به شمار می‌رفت. بازارهای جامع و سنتی شهرهای ایران نمونه‌ی کاملا مشهود این نورگیرها هستند. نورگیرهای سقفی این قابلیت را دارند که نور خورشید را با زاویه‌ای مناسب به داخل محیط بتاباند و این یکی از مزایای خیلی مهم نورگیرهای سقفی است و اهمیت آن‌ها را در معماری از قدیم تا به امروز ثابت می‌کند.
اجرای طرح نورگیر ساختمان
در صورتی که نور طبیعی مورد نیاز ساختمان با طراحی نورگیر تامین شود، برای اجرای آن، محل نورگیر در سقف ساختمان را خالی می‌گذارند. برای اینکه آب باران و برف از طریق این فضای خالی به درون ساختمان راه پیدا نکند، در اطراف آن به اندازه ۲۰ متر دورچینی می شود. بعد از این مرحله، قاب‌هایی که با استفاده از پروفیل ساخته شده اند بر روی این دیوار می گذارند. بهترین نوع پروفیلی که برای ساخت این قاب می توان از آن استفاده کرد، پروفیل سپری می باشد. چرا که این نوع پروفیل به راحتی خم شده و شکل می گیرد و علاوه بر این امکان نصب شیشه در دو طرف وجود دارد.
اجرای طرح نورگیر ساختمان
علاوه بر پروفیل سپری، پروفیل های توخالی دولبه نیز انتخاب مناسبی برای ساخت قالب در طرح نورگیر ساختمان هستند. اجرای نورگیر سقفی به شکل های مختلفی همچون قوسی، گنبدی، حبابی، هرمی، لوله ای و یا به صورت تخت ، امکان پذیر می باشد.
نکات کلیدی در باره اهمیت طراحی نورگیر ساختمان
اولین و مهم‌ترین نکته در اهمیت طراحی نورگیر ساختمان، اندازه پنجره سقفی است. خیلی ها تصور می‌کنند که پنجره های سقفی خیلی بزرگ باعث افزایش دمای محیط می شود و به همین دلیل به سراغ پنجره های کوچکتر از نیاز می روند. در صورتی که امروزه در ساخت و تولید پنجره های سقفی از موادی استفاده شده است که هیچ گرمایی را از خود عبور نداده و دمای محیط را حفظ می‌کنند.
شکل پنجره سقفی نباید بر اندازه آن غلبه کند. زیرا بسیاری از افراد تصور می‌کنند که پنجره های سقفی به شکل هرم، نور بیشتری را به فضای محیط راه می دهند و به همین دلیل این نوع پنجره ها را در اندازه های کوچک انتخاب می کنند.
چهارچوب نورگیر به فریم هایی گفته می‌شود که در سقف ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد. توجه به این چهارچوب ها و بررسی آن‌ها در طول فرایند طراحی نورگیر اهمیت زیادی دارد. بهترین چارچوب نورگیر، چارچوبی است که هم باعث نصب راحت پنجره بر روی آن می شود و هم اجازه ورود نور به درون ساختمان را می دهد.
